یکی از زوایای ناشناخته‌ی علم حقوق در ایران، عدم توجه به سیر تاریخ حقوق در این کهن بومِ عزیز می باشد. علی رغم پرداختن به مباحث علم حقوق و شعباتِ آن (حقوق جزا و جرم شناسی،حقوق مدنی و مباحث نو و جدید چون حقوق بین الملل، حقوق تجارت و ....) در دانشگاههای کشور اما هنوز پژوهش منسجم و همه جانبه ای در مورد سیر تاریخی این رشته در کشور صورت نگرفته است و امید می رود که پژوهشگران و دست اندرکاران این رشته تمهیدات عاجل و آنی در این زمینه بیندیشند.

با تحقق انقلاب مشروطیت و ورود مدرنیته  و تجددخواهی در ایران، از جمله مباحث و موضوعاتی که مورد توجه مشروطه خواهان قرار گرفت، عطف ِتوجه به روزنامه نگاری بود. مطبوعات که از آن به عنوان رکن چهارم دموکراسی یاد می شود، در دوره مشروطه تحول دیگری پیدا نمود و به عنوان یکی از رسانه های مشروطه خواهان در مبارزه با استبداد قجری مورد اقبال قرار گرفت. هر چند که آشنایی ایرانیان با دنیای روزنامه نگاری قبل از مشروطه و از دوره ی ناصری آغاز شده بود؛ اما در آن روزگاربه علت سلطه ی قاهرانه و استبدادی ناصرالدین شاه بر این سرزمین، مطبوعات بیشتر دولتی و در خدمت هیأت حاکمه قرار گرفته بود.

با آغاز مشروطه و گشایش فضای باز سیاسی در دوره مظفری، مطبوعات جانی دوباره یافتند. اما این موضوع دیری نپایید و اختلافات داخلی در بین مشروطه خواهان و تفرقه افکنی عمال استعمار در بین آنان، مشروطه مجدداً به بحران رفت و بعد از پایان استبداد صغیر و فرار محمد علی شاه ِسفاک و جبار به خارج از ایران و اعاده ی مجدد مشروطه باز هم مشروطه خواهان از این فرصت گرانبها استفاده ننموده و با ایجاد اختلاف در صفوف آنان و وقوع بحرانهای مالی حاکم بر کشور و در نبود یک قدرت مرکزی نیرومند، رضاخان میرپنج(سردار سپه بعدی) گامهای صعود به قدرت را یکی بعد از دیگری طی نمود و سرانجام به عنوان رضاشاه پهلوی بر تخت سلطنت جلوس نمود.

یکی از ویژگیهای حکومتِ جدید، رویکردِ شتابزاده و عجولانه به بحث مدرنیته بود. تبدیل دادگاههای شرعیِ عصر قاجار به دادگاههایِ عرفی از جمله تحولاتی بود که علی اکبر داور(اولین تحصیلکرده علم حقوق در ایران و وزیر عدلیه رضاشاه) در کشور اعمال نمود. در تأکید بر اهمیتِ این موضوع(حقوق عرفی)، اصحاب قلم و اندیشه هم به میدان آمدند. مجله ی«انوشیروان» به مدیریت «گاسپار ماشوریان» که دکترای حقوق خود را از دانشگاههای رم و پاریس اخذ نموده بود، در سال 1310ه.ش و پنج سال بعد از جلوس رضاخان منتشر شد.

این مجله یکی از نخستین مجلاتی بود که با رویکردی نو و مدرن به مسائل حقوقی در ایران توجه نمود. بررسی تطبیقی تاریخ حقوق در ایران و غرب در کانون توجه این مجله قرار داشت. بر روی جلد مجله  و در توجه به اهمیت وضع قانون در جامعه و با نقل سخنی از سیسرون(خطیب برجسته ی رومِ باستان) خوانندگان روزنامه را به این نکته مهم رهنمون نمود که زمانی می توانیم از یک زندگانی راحت و آسوده برخوردار شویم و به نعمت آزادی برسیم که اسیر و مطیع قانون باشیم.«حکام مجریانِ قانون هستند. قضات مفسرینِ قانون محسوب می شوند. ما در صورتی خواهیم توانست زندگانی نموده و از آزادی بهره مند گردیم که اسیر و مطیع قانون باشیم. ت-سیسرون». مجله که به چاپ و انعکاس مقالات فارسی و فرانسوی می پرداخت، در همان ابتدا به نویسندگان و از جمله نویسندگان مقالات فارسی هشدار نمود که اگر در نوشتن مقالات به سرقت علمی بپردازند و ملاحظات اخلاقی پژوهش را رعایت ننمایند، مورد تقیب جرایی قرار خواهند گرفت.

در اولین شماره که در فروردین 1310ه.ش/ مارس 1931م و در 65 صفحه منتشر شد، مدیر مجله مقصود و هدفِ خود را از انتشار آن چنین اعلام نمود که:«این مجله که اولین مرتبه در مملکت ایران قدم به صحنه مطبوعات نهاده و از لحاظ می گذرد، به زبان فارسی و فرانسه منتشر می شود و ما در انتشار آن سه مقصود اساسی ذیل را تعقیب می نمائیم: 1-شناساندن افکار[اندیشه های]قضائی و اصلاحات جدید ایرانیان به خارجی ها مخصوصاً دانشمندان اروپا و آمریکا و شرق. 2- شناسائی افکار[اندیشه های] قضائی اروپا و خارجه. 3- تربیت جوانان در علوم قضائیِ محیط. 

✒️رضا معینی رودبالی، پژوهشگر تاریخ و عضو هیأت علمی دانشگاه