✒️ امیرحسین حاجی علی، دانش آموخته کارشناسی تاریخ دانشگاه تهران

علی اسفندیاری که با نام نیما یوشیج شناخته می شود، از خاندان سرشناس اسفندیاری و از شاعران معاصر ایرانی محسوب می شود. او با انتشار مجموعه شعری «افسانه» در سال 1301 شمسی توانست انقلابی در فضای شعر فارسی به وجود بیاورد و بدین صورت شعر نو یا شعر نیمایی را بنیان بگذارد. به همین خاطر است که از او به عنوان پدر شعر نو یاد می شود.

مسیر جدیدی که شعر نو در ادبیات فارسی گشود، باعث شد تا شاعران بسیاری نظیر هوشنگ ابتهاج، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، حمید مصدق، سیاوش کسرایی، محمدرضا شفیعی کدکنی، قیصر امین پور، احمد شاملو و ... در این مسیر گام بردارند و به غنای این سبک شعری بیش از پیش کمک کنند.

نیما سرانجام در 13 دی ماه 1338 در سن 62 سالگی بر اثر بیماری چشم از دنیا فرو بست. پیکر او را پس از مرگ در امامزاده عبدالله واقع در شهرری به امانت به خاک می سپارند تا بعداً طبق وصیتش در زادگاهش دفن شود. عالیه جهانگیری همسر نیما در سال 1343 و طوبی اسفندیاری(مفتاح) مادر نیما در سال 1346 پس از فوتشان در کنار مزار نیما دفن می شوند. در سال 1372 پیکر نیما را بنا بر وصیتش، به زادگاهش در یوش مازندران منتقل و در حیاط خانه خود به خاک سپرده می شود.

در رابطه با خاکسپاری نیما سؤالاتی که مطرح است. این که چرا پیکر نیما پس از مرگ، مستقیماً به یوش منتقل نشد؟ شرایط و موانع عمل به وصیت نیما در رابطه با محل دفنش چگونه بوده؟ چرا پس ازگذشت مدت طولانی 34 سال، نبش و جا به جایی پیکر او محقق می شود؟ آیا امکان نداشت عمل به وصیت او زودتر اتفاق بیفتد؟ چرا عمل به وصیت نیما توسط همسر یا مادرش صورت نمی گیرد و این اتفاق بعدها توسط شرآگیم تنها فرزند نیما صورت می گیرد؟ این ها تنها نمونه هایی از سؤالات مختلفی است که پیرامون این قضیه می توان مطرح کرد و باید به دنبال پاسخی برای آن ها بود.

امروزه وقتی برای مشاهده محل سابق مزار نیما و خانواده اش که در یکی از حیاط های متروکه گورستان امامزاده عبدالله واقع شده است مراجعه می کنیم، مزار مادر و همسر نیما را که در کنار جای خالی یک قبر که سابقا محل دفن نیما بوده است را می یابیم. سنگ مزار آن ها به خصوص مادر نیما، بر اثر گذر ایام دچار فرسایش و شکستگی شده و آسیب هایی جدی دیده است.

اخیراً در توجهی که از طرف شهرداری منطقه 20 به مزار خانواده نیما صورت گرفته، سنگ مزار مادر و همسر نیما تعویض گردیده و یک سنگ یادبود در محل سابق مزار نیما قرار داده شده است.

در انتهای این سنگ یادبود که امضای بسیجیان فرهنگی شهرداری تهران را برخود دارد، نام علیرضا زاکانی شهردار فعلی تهران هم برده شده بود که پس از انتقاداتی که مطرح گردید، تغییراتی در نوشتار این سنگ یادبود صورت گرفت. نام شهردار حذف و به جای آن تاریخ نصب این یادبود یعنی «دهه فجر 1400» حک گردیده شد. نحوه قرارگیری سنگ یادبود نیز که ابتدا مانند سنگ قبر در محل مدفن سابق نیما قرار داده شده بود، با اندکی اصلاح به صورت عمودی در بالای آن قرار داده شد.

(عکس‌هایی که منبع آن ذکر نشده است متعلق به نگارنده است)