نویسنده: رودی مته، ترجمه مانی صالحی علامه
انتشارات نامک - چاپ سوم - ۱۳۹۹
کتاب تفریحات ایرانیان (مسکرات و مخدرات از صفویه تا قاجاریه) از پژوهشگر و ایرانشناس سرشناس هلندی رودی متی است که در آن به بررسی تاریخ ورود و وضعیت استعمال مواد مخدر و مسکرات و محرک‌هایی مثل چای و قهوه و توتون و تنباکو در ایران خصوصا از عصر صفویه به بعد می‌پردازد. وی در کتاب خود بر این مطلب تاکید می‌نماید که مخدرات و مسکرات در همه جوامع بشری در طول تاریخ مورد استفاده قرار می‌گرفته و متعلق به زمان و مکان خاصی نبوده و بنابراین مشرق زمین و ایران نیز از این مساله مستثنی نخواهد بود. از این رو بنا بر نظر مته، مصرف مسکرات و مخدرات در ایران از دوران باستان تا عصر حاضر به گونه‌های متنوعی در حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران تاثیرگذار بوده و همچنین مصرف برخی از مشروبات در میان نخبگان ایرانی نه تنها در دوره باستان بلکه پس از اسلام نیز رواج داشته است؛ به طوری که در برخی موارد بر قدرت و توان نظامی و کیفیت رهبری سیاسی تاثیرات منفی برجای گذاشته است.
با این دیدگاه مته در کتاب خود به دنبال دستیابی به چند هدف است. اول آنکه در تلاش است تا تصویری صادقانه از مصرف مخدرها و محرک‌ها در دوره بین ظهور صفویان تا آغاز دوره مدرن در ایران یعنی انقلاب مشروطیت را ارائه دهد. دوم بر آن است تا خوانندگان و محققان را به اهمیت جنبه‌های مادی فرهنگی- در اینجا با تاکید بر موارد مصرف- برای درک بهتر یک جامعه جلب نماید. از این رو به منظور بررسی گسترده این موضوع، به زمینه‌های ورود مسکرات و مخدرات به ایران و بومی‌سازی آن و در نتیجه تاثیرات آن بر فرهنگ و جامعه ایران پرداخته است. بنابراین کتاب مذکور با توجه به نوع نگاه ویژه نویسنده به موضوع مورد بحث، می‌تواند الگوی مناسبی برای ریشه‌یابی بحران‌های کنونی ایران باشد.
رودی مته استاد تاریخ خاورمیانه و ایران در دانشگاه دِلِوِر آمریکا و صاحب کرسی مونروئه در تاریخ خاورمیانه است و یکی از مهمترین موضوعات پژوهش وی در تاریخ‌نگاری عصر صفویه است. از مته جز کتاب مذکور، کتاب‌های دیگری چون «زوال صفویه و سقوط اصفهان» و «پژوهش‌های پولی و مالی ایران از صفویه تا قاجار» در ایران ترجمه و به چاپ رسیده است.
