✒️حسین منوچهری، دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران

پیش‌تر، از امکان و لزوم مردمی ساختن علم و معرفت تاریخ به وسیله تاریخ خوراک سخن گفته شد؛ اما همه آن نوشته بدین معنا نبود و نیست که تاریخ خوراک مختص مردمان عادی است؛ هرگز. خوراک و تاریخ آن متعلق به همگان است؛ همه طبقات و اقشار؛ چه حاکم چه مردم، چه دیوانی چه اشراف، چه خواص چه عوام، چه بازاری چه کارگر، چه ثروتمند چه فقیر، چه روستایی چه شهری و چه عشایر، همه و همه تاریخ خوراک دارند و البته که همگی نیز یک تاریخ خوراک یگانه دارند. در طول تاریخ تفاوت هایی در خوراک هر دسته از دسته جات مذکور وجود داشته است؛ اما این تفاوت ها بیشتر مربوط به کمیت و کیفیت طبخ خوراک ها بود نه چیزی بیش از آن. تقریباً می توان گفت خوراک اساسی و بومی، برای هیچ دسته ای انحصاری نبوده و نیست، به خصوص با نزدیک شدن به دوره معاصر که همگان به انواع خوراک دسترسی دارند.

بنابراین تاریخ خوراک علاوه بر آنچه که در مطلب پیشین بدان اشاره شد، می تواند فواید دیگری، اینبار به خاطر ذات همگانی خویش داشته باشد؛ این تاریخ می تواند عامل نزدیک کردن اقشار و طبقات مردم هر سرزمین و روزگاری به یک دیگر باشد؛ زیرا همه آنان خوراک های یکسانی می خورند و احساسات شناختی یگانه ای نسبت به واژه ها، تاریخ، فرهنگ، اسامی، متون، تصاویر و یا هر چیز دیگر مربوط به خوراک دارند و به همین سبب دارای احساس اشتراک و تفاهم با یک دیگر خواهند شد. چنانچه به این تفاهم و اشتراک توجه شده و تقویت گردد؛ می تواند بروز برخی از مشکلات اجتماعی درباره فاصله طبقاتی و تفاوت های فرهنگی بین اقشار مختلف را برطرف یا لااقل کاهش دهد.

از دیگر فواید همگانی بودن تاریخ خوراک، هویّت ساز بودن آن است؛ بدین معنا که هر جامعه ای خوراک های ویژه خودش را داراست که باعث تمایز آن جامعه از دیگر جوامع می شود؛ این تفاوت موجب هویّت سازی برای مردمان هر جامعه می شود و تنش های دسته جات خُرد فرهنگی درون یک جامعه با کلّیّت آن را کاهش می دهد؛ زیرا نشان می دهد آنان همگی شباهت هایی به یک دیگر و تمایزاتی با دیگر جوامع دارند. تاریخ خوراک به مردم یک جامعه یادآوری می کند سلایق و علایق یکسانی دارند؛ پس می توانند علاوه بر آنکه گذشته یکسانی دارند، آینده ای یکسان نیز داشته باشند. تاریخ خوراک به عنوان یک نمود واضح و روشن فرهنگی، اجتماعی و تاریخی توان بالایی برای دیگری سازی نسبت به دیگر جوامع برای هر جامعه دارد. اساساً لازم است توجه داشته باشیم که خوراک و نحوه طبخ آن انسان را از سایر موجودات تفکیک داده است.[1] با پیگیری همین الگو از طریق تاریخ خوراک می توان هر جامعه ای را نسبت به دیگر جوامع تفکیک داد.

این موضوع را نیز نباید از نظر دور داشته باشیم که تاریخ خوراک، جهانی هم هست؛ جوامع تاریخ مند در آشنایی با یک دیگر، خوراک های خاص خویش را همچون دیگر داشته هایشان با همدیگر رد و بدل کرده اند. این روند رفته رفته و با نزدیک شدن به دوره معاصر شدت بیشتری یافته است؛ به طوریکه در حال حاضر، بشر به کمک عصر ارتباطات، متخصصین خوراک و کتاب های آموزش آشپزی به عبارتی هم سفره شده است.